Objawy usterki alternatora – jak je rozpoznać?

Alternator w silnikach spalinowych jest zwyczajnie prądnicą, bez której samochód – zwłaszcza z silnikiem benzynowym – zbyt daleko nie zajedzie. Jak więc zawczasu rozpoznać awarię prądnicy i jak jej zapobiec? Objawy usterki alternatora samochodowego mogą być na tyle dziwne, że odpowiedzi na te pytania, na pewno Cię zaskoczą!

Jak działa alternator?

Alternator wytwarza prąd ładujący akumulator. Oczywiście akumulator samochodowy jest baterią dającą prąd stały o napięciu 12V i to dzięki niemu jesteśmy w stanie uruchomić silnik, włączyć radio itd.

Jeżeli alternator daje odpowiednie wysokie napięcie prądu do akumulatora, to bateria nie rozładowuje się i samochód pracuje prawidłowo, bo wszystkie jego elektryczne komponenty są zasilane bez żadnych zakłóceń.

Sam alternator napędzany jest obrotami silnika. Nie bezpośrednio, ale ruch ten jest przekazywany poprzez pasek wielorowkowy (potocznie ciągle jeszcze klinowy) założony na koło pasowe i rolkę alternatora.

Między innymi w niektórych Fordach stosuje się alternator bezsprzęgłowy, którego pracę reguluje specjalny sterownik, a zmiany napięcia uzyskiwane są przez oddzielne urządzenie zainstalowane przy prądnicy. Jest to regulator napięcia.

W innych modelach z kolei stosuje się alternatory, w których napięcie podawane akumulatorowi reguluje się poprzez sprzęgło, dzięki któremu możliwa jest regulacja prędkości obracania się mechanizmu wewnątrz urządzenia lub całkowite jego odłączenie.

Objawy usterki alternatora – jak je rozpoznać?

Niezależnie od tego w układzie elektrycznym samochodu i samym alternatorze może dojść do awarii. Wydawać by się mogło, że objawy będą łatwe do zdiagnozowania, bo jeśli alternator ulega awarii, to rozładowaniu ulega akumulator i sprawa jest jasna. W wielu przypadkach rzeczywiście wystarcza proste badanie multimetrem (o tym za chwilę), jednak istnieje szereg innych usterek w układzie elektrycznym, które mogą zmylić nawet najbardziej doświadczonego elektryka samochodowego.

Niestety tu sprawy komplikują się również za sprawą czynnika czysto ludzkiego, gdyż niekiedy można zostać oszukanym, w celu dokonania kosztownych napraw, które nie były w innym wypadku konieczne. Może zdarzyć się też tak, że warsztat za sprawą mało wykwalifikowanego lub jeszcze niedoświadczonego elektryka, będzie proponował nam czynności naprawcze, które będą jedynie poszukiwaniem rozwiązania na “chybił trafił”!

Kontrolka ładowania – co to oznacza?

Najczęstszym objawem awarii alternatora jest pojawiająca się na desce rozdzielczej samochodu, charakterystyczna, czerwona kontrolka symbolizująca akumulator z zaznaczonym plusem i minusem.

Jak każda czerwona kontrolka, tak i ta oznacza, że nie należy kontynuować jazdy. W przypadku jej wystąpienia należy zjechać z jezdni w bezpieczne miejsce, wyłączyć zapłon i rozwiązać problem. Wydaje się to łatwe, jednak jak się okazuje kontrolka – choć zwykle oznacza brak ładowania – nie zawsze musi mówić nam, iż jest to usterka alternatora. Okazuje się bowiem, że może mieć ona znacznie więcej możliwych przyczyn i w wielu przypadkach są one trudne do ustalenia.

Czy da się zbadać objawy usterki alternatora multimetrem? I jak to zrobić?

Multimetr to sprytne urządzenie pomiarowe z dwoma kabelkami (czarnym i czerwonym), których kolory są zgodne z kolorem kabli podłączonych do akumulatora samochodowego. Takie urządzenie można nabyć za niespełna 30 zł w sklepie z elektroniką i właściwie nie potrzeba nam lepszego sprzętu. Ważne, by odpowiednio go używać. Kiedy już to opanujemy, jesteśmy w stanie odczytać napięcie, jakie daje akumulator (mniej więcej określić stopień jego naładowania) i sprawdzić jakie napięcie płynie z alternatora.

Prawidłowym napięciem, jakie daje sprawny alternator jest 14 V. Zatem – w praktyce – na multimetrze powinna się ukazać wartość przekraczająca ułamkiem 14 V. Jeśli jest to stała wartość i wahania są zaledwie nieznaczne, można przyjąć, iż ładowanie samochodu jest prawidłowe. Przynajmniej w momencie dokonywania pomiaru. Jeżeli więc czerwona kontrolka nadal widnieje na desce rozdzielczej, problem może być głębszy.

Jak objawia się niesprawny alternator?

Oprócz oczywistej kontrolki ładowania jednym z objawów niesprawnego alternatora może być nieprawidłowa praca układu elektrycznego. Zwłaszcza silniki Diesla, których silniki nie potrzebują iskry elektrycznej do zapłonu paliwa, przejawiają tendencje np. do delikatnego migotania świateł, nierównej pracy silnika, kiedy system próbuje zwiększyć obroty, by nadrobić słabe ładowanie lub inne dziwne zachowania urządzeń elektrycznych.

W silniku benzynowym oprócz tych objawów może pojawić się dodatkowo przerywanie zapłonu (dławienie się silnika, strzały itp.) podobne do objawów, jakie dają uszkodzone kable zapłonowe, niesprawna cewka zapłonowa lub zużyte świece. To jedna z najczęstszych pomyłek w warsztatach samochodowych. Zamiast regenerować alternator, zajmują się układem zapłonowym lub odwrotnie – świadomie lub nie – naciągają klienta na kosztowną wymianę lub regenerację alternatora, kiedy winowajcą jest np. jedna niedziałająca świeca zapłonowa.

Umierający akumulator również może zmylić!

To przypadek, który właściwie zainspirował mnie do napisania tego artykułu, ponieważ w swoim samochodzie doświadczyłem ostatnimi czasy wszystkich, możliwych objawów związanych z układem zapłonowym (plus migotanie świateł itp.), ale w międzyczasie pojawiła się jeszcze wspomniana już i przedstawiona na grafikach czerwona kontrolka ładowania. Całe szczęście nie dałem się wrobić w ponowną regenerację alternatora, gdyż nie tak dawno temu już to uczyniłem.

Problemem okazał się – ku mojemu zdziwieniu – nie alternator, nie kable, cewka czy świece, ale właśnie – akumulator. Pewnego razu, przy pierwszym mrozie samochód nie zapalił. Po wymianie baterii, wszystkie problemy zniknęły, auto odzyskało moc, a silnik pracuje równo i cicho. Światła nie migocą.

Co ciekawe nawet na multimetrze nie było żadnych specjalnych oznak awarii czegokolwiek, poza jednym, który zignorowałem. Otóż wartość ładowania, nawet przy obciążeniu była zawsze powyżej 14 V. Tylko od czasu do czasu, dosłownie na pół sekundy na wyświetlaczu multimetra pojawiało się 9V. Widząc takie zachowanie wskazań miernika, uznałem, że to ja zawiniłem i źle przyłożyłem końcówki do klem lub nimi poruszyłem, powodując tym samym wahanie napięcia. Nic bardziej mylnego. Winowajcą był zbyt stary akumulator. Po jego wymianie opisany tu objaw (i inne też) zniknął.

Warto więc mieć w samochodzie zawsze sprawną baterię, gdyż na nic zda się doskonałe ładowanie, kiedy przepływ prądu jest przez nią zakłócony! Może to rzutować na inne elementy współpracujące z alternatorem lub przez niego i akumulator zasilane. Skoro naładowanie uszkodzonego akumulatora może być nie możliwe, nie powinien dziwić nas fakt pojawienia się odpowiedniej kontrolki o tym nas informującej!

Kontrolka akumulatora – nieoczywiste przyczyny!

Oprócz wymienionych już wyżej podzespołów dobrze jest także zbadać stan koła pasowego i samego paska wielorowkowego. Zarówno ślizgające się koło pasowe jak i pasek mogą powodować brak wystarczających obrotów alternatora, co prowadzić może do wyrzucania jego błędów, np. w postaci kontrolki.

W alternatorach z regulatorem napięcia może to także doprowadzić do jego (regulatora) spalenia się. W takim przypadku nawet sprawny alternator będzie automatycznie odłączony, a komputer pokarze czerwoną kontrolkę w kształcie akumulatora.

Dobrze jest też podłączyć samochód pod diagnostykę komputerową. Komputer pokładowy bowiem zapisuje wszystkie napotkane błędy. Błąd alternatora może nie zaowocować od razu czytelnym sygnałem w postaci czerwonej kontrolki, ale z pewności zostanie zapisany w pamięci komputera. Będzie to dobry sygnał, aby zbadać cały układ i zastanowić się, czy prądnica nie wymaga regeneracji lub czy któryś z opisanych tu elementów nie szwankuje!